Blijde verwachting
De uitgever had me in een briefing duidelijk gemaakt dat het nieuwe boek van Jaap Scholten ging over een jongen die z’n broer kwijt was geraakt. Ik zag een splitsing in de tijd. Voor en na dat moment. Of ik een coverfoto wilde maken.
Eerst de onschuld, dan het besef van dit niet weten, en uiteindelijk de overgave. Dat moest je ervaren als je dat boek voor het eerst zag. Ik wilde zoveel mogelijk wit in die foto. Mijn neef Zeno zou poseren, een paar vriendjes moesten zich achter in beeld ophouden. Op naar de Haarlemmer Hout. Behalve een reflector in hard zonlicht, heb ik ook nog ingeflitst, om het droomachtige te benadrukken. Je kunt niet meer zien waar het licht vandaan komt. Slaapwandelt deze blindeman of zit er een plexiglas scherm tussen hem en de werkelijkheid? Op de tast of geeft hij zich over?
In de doka een zwarte rand toegevoegd, alsof er een oude camera met lichtlek is gebruikt. De donkere linkerbovenhoek suggereert vignettering (zonnekap te klein voor de gebruikte lens). Om de scheiding tussen de realiteit (Zeno) en de droom (achtergrond) te vergroten heb ik de lens in m’n vergroter tijdens het belichten even beasemd, terwijl ik Zeno bedekt hield. De suggestie van een ver grijs verleden. De foto is nooit gebruikt. De vrouw van de schrijver vond het niks, volgens de uitgeverij.
In hun Nieuwjaarswens vertelden Zeno en Mies dat ze in blijde verwachting zijn.
Play Misty for Me
Mist overvalt me meestal. Je vergeet het weer snel, het is meer weer voor tussendoor. Het vervagen van je blik helpt ook niet bij het onthouden van iets specifieks. Een natte fata morgana, alles verschijnt en verdwijnt.
De benauwdheid van een geïsoleerd gevoel ervaar je wel, maar is niet beangstigend. Zoals een vliegtuig eerst door de wolken moet om daarna in het mooiste landschap te zijn dat ik ooit zag. De eeuwigheid gezien door een klein plexiglas venster.
Het spannendste in de mist is het wegvallen van de diepte in de omgeving. Je ziet geen verschil meer tussen voor en achter, dichtbij of ver weg. Maar m’n herinnering zegt dat die verschillen daar altijd zijn. Niet alleen in het aanraakbare, maar ook in de verschillen in licht. Hoe verder je kijkt, hoe ijler een horizon op je overkomt. In mist is alles gelijkgeschakeld, alles is even onbelangrijk. Alleen maar tinten grijs. [ klik op foto's ]
Tot dat de zon verschijnt en de eerste kleur van het spectrum zich laat zien. Het blauwe licht. Je kunt je nog even vasthouden aan iets dat zich dichtbij bevindt, voordat er steeds meer kleurige details worden ingevuld. Je wacht het af in stilte, de wereld ligt nog onder een klamme deken.
Thuis
Ik bewonder tekstdichters die met het minimale het maximale kunnen uitdrukken, en toch de betovering weten vast te houden. “Alles van waarde is weerloos” op een Rotterdams dak, maakt dat ik wat langer nadenk over het verzekeringsbedrijf eronder. “Deen is d’ander niet”, bedacht ik ooit voor de verdwenen supermarkt. “Pourqoi pas”, lonkten de neonletters als welkom bij een bordeel buiten Brussel.
Op zich zegt deze foto niks en toch genoeg, een vrouw bijt op haar zakdoekje en roept de kijker op huiswaarts te keren. Eenvoudiger kan het niet. Misschien iets te eenvoudig, daar bereik je toch niemand mee? Waarom moet ik naar huis komen? En is daar een telefoonnummer voor nodig? En waarom hangt deze affiche zo laag bij de grond?
Als je nadenkt over dat ‘Thuis’, heeft dat iets geborgens, iets waar je altijd naar terug kunt keren. Reclame is gericht op het verkopen van een product of handeling die op de emotie van de kijker/lezer is gericht. Hier probeert men je iets op te dringen waarbij een ‘thuisgevoel’ schijnbaar erg belangrijk is. Meer is het niet, de rest moet je zelf invullen.
Eigenlijk past deze vrouw niet zo bij mijn ‘huisgevoel’. Te glamourachtig. Een blik die voor teveel uitleg vatbaar is. En wat betekent dat witte vierkantje dat ze tussen haar tanden moet vasthouden? Iets te klein voor een inlegkruisje. Suggesties, suggesties.
Zeven letters en acht cijfers en er gaat vast een huiselijke, spannende wereld voor je open. Of je komt van een koude kermis thuis. ‘Meld Misdaad Anoniem’ constateerde een verdubbeling van het aantal meldingen van illegale prostitutie, tijdens de vorige lockdown. Faites vos jeux.
Stout
Goed, het is midden in de nacht. De straten zijn uitgestorven op een paar auto’s na. Nu gelden alleen de wetten van de jungle nog. Je wilt hier weg, je hebt haast.
Ik denk dat we deze foto nooit hadden gezien, als de man die hier zo keurig het fietsverkeerslicht bedient niet Mark Rutte was geweest. Natuurlijk wil je alles weten van zo’n man. Dat weet hij ook. Maar ook nog midden in de nacht?
Wat gebeurde hier? Fotograaf Bas Czerwinski: “Twee auto’s reden met snelheid de oprit van het Catshuis af. Ik stond daar bij het kruispunt. De auto’s kwamen tot stilstand omdat het stoplicht op rood stond. Dit duurde wat lang. De auto waar Rutte inzat reed wat naar achteren, in de hoop dat het stoplicht alsnog op groen zou springen. Dit gebeurde niet. Ineens ging de achterdeur van de auto open, en stapte Rutte uit. Hij liep naar het paaltje voor fietsers, drukte op het knopje en stapte – na een duimpje en lach naar mij – weer de auto in. Meteen sprong het stoplicht op groen en reden ze weg. De demissionair premier zorgde er hoogstpersoonlijk zelf voor dat het stoplicht groen werd.”
Een impulsieve daad van een ongeduldig man. De symbolische betekenissen van naar ‘groen’ willen, of gebruik te maken van alles om je doel maar te bereiken, liggen voor de hand.
Waarin een klein land klein blijft en gelukkig dat Czerwinski dat de moeite waard vond om te vereeuwigen. Het intieme in het openbare. De neiging die we hebben om bij deze leider een hoop door de vingers te zien. Leugentjes om bestwil, op knopjes drukken in het donker, allemaal voor onze bestwil. Niet verder over zeuren.
Foto Bas Czerwinski