franfotoblog

5 | 1 | 2022
155

Zo moet het geweest zijn

Een zomerse dag in het park. Het is zondagochtend, alles schittert, nog niet echt heet, omfloerste stemmen, geen zuchtje wind. Iedereen gaat ergens heen, wie zijn al die mensen, ik ben bang het bewustzijn te verliezen. 

Afbeeldingen in m’n geheugen zien er zo uit. Onscherp, overbelicht, droomachtig, uit een ander tijdperk en vooral harmonisch. Zwart-wit, tijdloos en vloeibaar. 

De gloeiende witte vlinder op het hoofd van het meisje in wit, zuigt meteen alle aandacht naar zich toe. Wat een geluk dat de vrouw die achter haar staat donker gekleed is. Ik denk aan Breitner en meisjes in boezeroens en strikken in hun haar op Hartjesdag, anno 1895. Of de tijdloze boeken van Theo Thijssen. 

Zulke strikken zitten ook in de linten van de schorten van de vrouwen achter de tafel. Er ligt een laken over. Ze hebben de koelte van de schaduw uitgekozen. Er staan vast flesjes Oranjeboombier op. Iets in me verlangt er ook naar dat dit bij de ingang van het Vondelpark moet zijn geweest. Die schutting op rechts hoort natuurlijk bij een theetuin. 

Een impressionistische foto. Uit de tijd dat sommige fotografen zichzelf net zulke kunstenaars wilden voelen als schilders. Je ziet het in hun onderwerpen en de uitvoering. Ze willen meer dan louter het vastleggen van de tijd, er moest emotie bij. 

De foto is gemaakt door de beste eenarmige Tsjechische fotograaf uit de vorige eeuw, Josef Sudek (1896 - 1976) en heet: “Auf der Flussinsel in Kolin 1924 - 1926.” Kolin was toen een herstellingsoord voor oorlogsinvaliden. Sudek kreeg de eretitel ‘Poet of Prague’. Al zijn werk gaat over intimiteit, de verstilde interieuropnames van zijn eigen studio zijn meesterwerken van lichtval, composities en romantiek.

1 | 1 | 2022
154

Muze van der Elsken


A:  Detail schutblad, Sweet Life, Ed van der Elsken, Bezige Bij, 1966

B:  Catalogus Stedelijk Museum 1966, grafisch ontwerp Wim Crouwel             

29 | 12 | 2021
153

Biercampagne 1969


HIJ:
Ik zie het allemaal niet zo somber!
Ik hoor wel eens van die moeilijke gesprekken om me heen
Als ik in een cafe zit wil ik me ontspannen niet inspannen
dat doe ik de hele dag al
Een fijn glas pils en nakaarten over Feyenoord - DWS
en er moet een flinke jongen komen om mij
uit mijn humeur te krijgen. Ober! Nog een pils vandaag
van de fotograaf 

ZIJ: 
Voor mij hoeft het niet.
Ik bedoel als ik dorst heb neem ik een pilsje.
Ingewikkelde toestanden van dit met dat erin hoeft niet voor mij.
Gewoon een lekker pilsje. Heb ik genoeg aan!
Mij ‘n Pilsje graag!

Fotografie Ed van der Elsken
27 | 12 | 2021
152

Groffe meisjes

De fotograaf Aart Klein heeft altijd beweerd dat hij de 400 ISO/ASA film had uitgevonden. En dat Kodak zijn recept had gestolen. In zijn tijd waren er nog geen snelle films te koop. 

Je ‘forceerde’ een 100/125 Asa film door de belichting bijvoorbeeld in te stellen op 400 en zo de film gevoeliger te maken. Eigenlijk had je dan een onderbelichte film, die je met langer ontwikkelen toch weer tot een werkbaar negatief kon maken. 

Wanneer is dat begonnen? Ik zag voor het eerst dat soort foto’s in het boek “JAZZ” van Ed van der Elsken (Bezige Bij,1959). Hij had die foto’s ‘s nachts in het Concertgebouw gemaakt. Weinig licht, dus lange sluitertijden en geen dieptescherpte. Flitsen was not done. Door dat forceren had je net wat meer mogelijkheden. Geen schimmen meer op het podium. 

Maar je vroeg wel meer van de korrel; die werd groffer. Er was een nieuwe stijl geboren. Korrelige foto’s stonden voor iets oprechts, iets eerlijks. Buiten op straat werkte het ook prima. Het leek of de fotograaf tot het uiterste had moeten gaan. Verlies aan kwaliteit, maar wel de naakte waarheid! 

Daarom werd Van der Elsken betrokken bij een reclamecampagne (1969?) die jongeren aan het bierdrinken moest brengen. Het ging om tien portretten. Niet alle modellen lijken zijn keuze. Geen lefgozertjes of opwindende meiden. Eén vrouw herken ik van de schutbladen uit ‘Sweet Life’ en een Stedelijk Museum catalogus (volgende blog). 

De opzet was jongeren en hun mening over bier te laten zien. Een nieuwe generatie die eerlijkheid wil, maar iedereen spreekt reclametaal en uit zich in schoonschrift. Of heeft een five o’clock shadow door die ‘eerlijke’ korrel. Ik kan me niet herinneren er indertijd iets van in de kranten te hebben gezien. Jammer!