Valerie Wilmer
Niet makkelijk om iets representatiefs te kiezen uit het werk van één van je heldinnen. Valerie Wilmer is een van de eerste die zich bijna alleen maar met het fotograferen van zwarte muziek bezighield. Ze heeft er ook veel over geschreven.
In haar autobiografie “mama said there’d be days like this” (The Women’s Press 1989), staat de eerste foto die ze met de Brownie van haar moeder maakte: “First box Brownie musician portrait, 1956” van Louis Armstrong. Ze was toen 14. Het is een portret van een fan, Louis moet er wel om lachen. Maar ze zorgt dat hij voor een mooi wit vlak staat en ze heeft ook nog haar broer in het kader die wegloopt met een echte handtekening.
Als ze later freelance voor muziektijdschriften en kranten gaat werken, krijgt ze te maken met de mannetjesputters die zo’n meisje niet tolereren. Ellebogenwerk. Maar ze heeft een geheim wapen. Ze nodigt veel van de muzikanten bij haar moeder thuis uit. Charles Mingus komt zelf koken en koopt voor iedereen een hele kip; ongehoord in die tijd. Die autobiografie is een goudmijn over de jazz- en blues scene in Londen in de late jaren vijftig en begin zestiger jaren.
Later zal ze uitgebreide reportages over Amerikaanse, Afrikaanse en West-Indische muzikanten maken. Ook richt ze samen met Maggie Murray in 1983 het eerste Britse fotoagentschap voor vrouwen op: Format.
Haar foto’s zijn nooit glamourachtig, eerder intiem. Dat zie je zelden. Het is alsof ze bij de muzikanten in huis woont, iedereen komt relaxed over. Het lijkt wel of ze eigenlijk meer over de muziek en de artiesten zelf wil weten, en er dan ook nog wat foto’s van maakt. Dichterbij kun je niet komen.
Had je nog wat?
Een heel aantrekkelijke kant van de fotografie is de suggestie. Het oproepen van vage gevoelens bij de kijker. En er zelf verstoken van blijven.
Ik denk dat altijd als ik naar deze foto kijk. Gemaakt op de hoek van het Stedelijk en de van Baerlestraat. We wachten voor een stoplicht, naast me een vrouw in een scootmobiel die een zonnebril op heeft. Daar valt overheen te fotograferen. Zij leidt het beeld in, zet de toon. Erachter een groepje mannen. Een paar jongens met rolkoffers willen de weg weten en spreken ons aan; we staan toch stil.
De woordvoerder treft het niet met z’n uiterlijk. Een snelle observatie laat een hoog voorhoofd, diepliggende ogen en een gespierde nek zien. Hij is lang, stelt zich niet open op en geeft geen afhankelijke of dankbare signalen af. Hij moet ook nog omhoog kijken.
Dat de fietsers donker gekleed zijn en de vrouw anoniem blijft door haar bril zet de toon. Het gevoel van dreiging lijkt samen te komen in de linkerhand van de man met de capuchon. Met zo'n geagiteerd gebaar een agressieve situatie willen sussen en er zo nog meer dreiging in te leggen.
In mijn verbeelding dan. Wat ik me herinner is dat er toen nooit een meningsverschil bij die hoek van het Stedelijk is geweest. Hoogstens een verbaasde toerist die op een vraag drie Amsterdamse experts tegenover zich treft die allemaal tegelijk behulpzaam willen zijn en dat de duidelijkheid er niet groter op werd.
Afrika voor beginners 2
SHELLKANNEN
"Land ohne vegetation! Goldgelb ist der Sand, ewig blau wöhlt sich der Himmel darüber; heisz und sauber ist die Wüste, man könnte sie gerne haben – aber sie ist gefährlicher, als ich jeh geahnt! Shellkannen waren wirklich unser ein und alles. Der inhalt war lebenswirtig zum Vorwärtskommen, die geleerten Kanister unentbehrlich zum Wassertragen und als Stühle im Camp und Wagen – endlich weggeworfen werben sie noch dankbare Helfer, denn die Eingeborenen rissen sich um die leeren Kanister."
Irmgard von Opel MIT ADLER
"Eine Adler habe ich mit der Pistole geschossen – die wassertragenden Frauen sind begeistert und werden meine Freundinnen. Ich musz sogar mitgehen in eines der Strohäuschen, mich auf das Bett setzen, komisches Gebäck essen und viel Parfüm, wohlriechendes Öl und noch mehr Redeergüsse über mich ergehen lassen."