“Everyone’s subconscious is filled with plenty of horror. All the things we don’t want to face with our conscious minds are there just waiting for us.” - interview met Kristine McKenna.
Catalogus Paris Photo 2012: “ The Photographs in this book are my favorites of the show.”
Foto: Georges Tony Stoll, “Les affranchis”.
De eerste gedachte had met consumptie te maken. De overvloed in onze supermarkten. En de neiging jezelf verloren te voelen tussen al die hoeveelheden. Alsof je door een vreemd universum zweeft in je karretje.
Daarna het idee dat het leek alsof je hier ook jongetjes kon kopen. Of het gemak waarmee je zo’n kind op z’n plek kan houden door ‘m in een open kooi te zetten. Boodschappen doen is al lastig genoeg. Maar deze jongen leek zich daar niets van aan te trekken.
Ik zou er ook geen moeite mee hebben gehad. Lekker door je vader rondgereden te worden en eindelijk de raadseltjes op je telefoon op te lossen. Later bedacht ik dat het ook een mooi voorbeeld is hoe je van groot naar klein kon gaan. Van een supermarkt, naar een gang vol artikelen, waar een boodschappenkar in staat, en daar een jongen in zit, om op een klein scherm te eindigen.
Het had ook iets met de overgang van het openbare naar het intieme te maken. Dat moment toen ze in de film ‘Friendship 7’ de astronaut John Glenn in z’n benauwde capsule hesen. Alsof hij terug de moederschoot inging, jaloersmakend.
Geen idee wanneer deze foto gemaakt is. Deze kleding en haarstijl waren populair rond 1860 - 1900. Op de achterkant heeft iemand ‘Oma Grondhout’ geschreven. Dit is een flinke afdruk voor die tijd: 32 x 42 cm.
Ik zou niet weten hoe je nu nog op een analoge manier zulk licht op haar gezicht kan maken. Overal helder en zacht, bijna vlezig. De airbrush was sinds 1893 op de markt. Wat een fantastische retouche. Ik heb ook zo’n portret van Opa Grondhout, maar aan Oma zat het meeste werk. Nog nooit gezien hoe het maken van een foto zo ten grondslag lag aan latere bewerkingen.
Die eigenlijke foto is onscherp. Weer die zachtheid. Misschien het type lens? Scherpte ontstaat door de retouche op de afdruk. Als je die wat scheef in het licht houdt, zie je hier en daar de matte verf op het gladde papier. Hier is een vakman of ‑vrouw bezig geweest. Alleen bij het dichtbij bekijken zijn de penseelstreken te zien. Zoals rond haar rechterneusvleugel, het toefje haar onder haar rechteroor, de hele oorschelp of de dunne haarinplant langs haar schedel. De schaduwen onder haar ogen of wangen zijn ook allemaal kunstmatig en doen toch levensecht aan. Doet denken aan de schaduwen op marmeren beelden. Oma als Goddelijk.
Is dit nog wel een echte foto? Leunt ze niet teveel op de schilderkunst? Ik had de echte eerste versie wel eens willen zien. Onze ogen zien onscherpte die daarna ontkend wordt door de haarfijne penseellijnen van de retouche. Die retouche gaat altijd over essentiele onderdelen: de irissen, al het haar, de oogleden of haar sieraden. Alle dingen waar je het eerst naar kijkt. Later komt die verzachtende indruk. De wolkjes op de achtergrong maken van haar een echte godin. Wie wil er nou niet zo de eeuwigheid in?
Het was Winterwonderland in Loods 5. Overal kleine niches met overdadige verleidingen. Alles wat we allemaal willen, volgens de producenten. Je kon je gelukzalig in een droomwereld van de beste bedoelingen wanen.
Het trekt me altijd weer. Verwijzingen naar het goede leven dat zo binnen handbereik lijkt, als je er met je boodschappenkarretje langs loopt. Goede stylisten weten hoe ze me bezig kunnen houden met smaakvolle suggesties. Zo zou mijn leven er bijna uit kunnen zien.
In dit hoekje begon het met dat witte bontje dat zo losjes gedrapeerd als een stola, aan de haastige thuiskomst van een diva deed denken. Die foto aan de muur suggereerde dat ze buiten beeld bezig was de ‘pink champaign’ uit te schenken. Er is gerekend op 4 personen en de suggestie dat er daarna gedanst gaat worden. Discoballen op tafel. Het vierde glas dat bovenop de andere drie staat, met dat charmante lintje, is vast voor mij. Waar komt de gedachte aan een bordeel opeens vandaan? Het glas is overvol en kan ieder moment overstromen. Overdaad ten top.
Lege kandelaars, een roze vaas zonder inhoud en goedkope stoeltjes brengen je gelukkig weer terug op aarde. Ik herinnerde me opeens de ‘geschenkentafels’ fotografie uit 1964. Op die foto’s zie je tafels waar toen begerenswaardige cadeaus op een kleedje waren uitgestald. Ze zijn vooral praktisch. Voor de dames is er een uitgebreide nagelgarnituur, een klein flesje parfum, een taartschep en een plaat van Errol Garner (“Magic Keys”) om op te dansen. Voor de heren een scheerapparaat, een pijp met asbak, een pakje Coopvaert tabak en een plaat van Dave Brubeck (“Time further Out”) om serieus naar te luisteren. Later werd hier de tekst: “Hartelijk Gefeliciteerd” in gedrukt en daarna als prentbriefkaart verkocht.
Ook al wordt er hier meer gevraagd van onze verbeelding, aan het stileren van onze dromen komt gelukkig geen einde.