Thuis
Ik bewonder tekstdichters die met het minimale het maximale kunnen uitdrukken, en toch de betovering weten vast te houden. “Alles van waarde is weerloos” op een Rotterdams dak, maakt dat ik wat langer nadenk over het verzekeringsbedrijf eronder. “Deen is d’ander niet”, bedacht ik ooit voor de verdwenen supermarkt. “Pourqoi pas”, lonkten de neonletters als welkom bij een bordeel buiten Brussel.
Op zich zegt deze foto niks en toch genoeg, een vrouw bijt op haar zakdoekje en roept de kijker op huiswaarts te keren. Eenvoudiger kan het niet. Misschien iets te eenvoudig, daar bereik je toch niemand mee? Waarom moet ik naar huis komen? En is daar een telefoonnummer voor nodig? En waarom hangt deze affiche zo laag bij de grond?
Als je nadenkt over dat ‘Thuis’, heeft dat iets geborgens, iets waar je altijd naar terug kunt keren. Reclame is gericht op het verkopen van een product of handeling die op de emotie van de kijker/lezer is gericht. Hier probeert men je iets op te dringen waarbij een ‘thuisgevoel’ schijnbaar erg belangrijk is. Meer is het niet, de rest moet je zelf invullen.
Eigenlijk past deze vrouw niet zo bij mijn ‘huisgevoel’. Te glamourachtig. Een blik die voor teveel uitleg vatbaar is. En wat betekent dat witte vierkantje dat ze tussen haar tanden moet vasthouden? Iets te klein voor een inlegkruisje. Suggesties, suggesties.
Zeven letters en acht cijfers en er gaat vast een huiselijke, spannende wereld voor je open. Of je komt van een koude kermis thuis. ‘Meld Misdaad Anoniem’ constateerde een verdubbeling van het aantal meldingen van illegale prostitutie, tijdens de vorige lockdown. Faites vos jeux.
Stout
Goed, het is midden in de nacht. De straten zijn uitgestorven op een paar auto’s na. Nu gelden alleen de wetten van de jungle nog. Je wilt hier weg, je hebt haast.
Ik denk dat we deze foto nooit hadden gezien, als de man die hier zo keurig het fietsverkeerslicht bedient niet Mark Rutte was geweest. Natuurlijk wil je alles weten van zo’n man. Dat weet hij ook. Maar ook nog midden in de nacht?
Wat gebeurde hier? Fotograaf Bas Czerwinski: “Twee auto’s reden met snelheid de oprit van het Catshuis af. Ik stond daar bij het kruispunt. De auto’s kwamen tot stilstand omdat het stoplicht op rood stond. Dit duurde wat lang. De auto waar Rutte inzat reed wat naar achteren, in de hoop dat het stoplicht alsnog op groen zou springen. Dit gebeurde niet. Ineens ging de achterdeur van de auto open, en stapte Rutte uit. Hij liep naar het paaltje voor fietsers, drukte op het knopje en stapte – na een duimpje en lach naar mij – weer de auto in. Meteen sprong het stoplicht op groen en reden ze weg. De demissionair premier zorgde er hoogstpersoonlijk zelf voor dat het stoplicht groen werd.”
Een impulsieve daad van een ongeduldig man. De symbolische betekenissen van naar ‘groen’ willen, of gebruik te maken van alles om je doel maar te bereiken, liggen voor de hand.
Waarin een klein land klein blijft en gelukkig dat Czerwinski dat de moeite waard vond om te vereeuwigen. Het intieme in het openbare. De neiging die we hebben om bij deze leider een hoop door de vingers te zien. Leugentjes om bestwil, op knopjes drukken in het donker, allemaal voor onze bestwil. Niet verder over zeuren.
Foto Bas Czerwinski
Zo moet het geweest zijn
Een zomerse dag in het park. Het is zondagochtend, alles schittert, nog niet echt heet, omfloerste stemmen, geen zuchtje wind. Iedereen gaat ergens heen, wie zijn al die mensen, ik ben bang het bewustzijn te verliezen.
Afbeeldingen in m’n geheugen zien er zo uit. Onscherp, overbelicht, droomachtig, uit een ander tijdperk en vooral harmonisch. Zwart-wit, tijdloos en vloeibaar.
De gloeiende witte vlinder op het hoofd van het meisje in wit, zuigt meteen alle aandacht naar zich toe. Wat een geluk dat de vrouw die achter haar staat donker gekleed is. Ik denk aan Breitner en meisjes in boezeroens en strikken in hun haar op Hartjesdag, anno 1895. Of de tijdloze boeken van Theo Thijssen.
Zulke strikken zitten ook in de linten van de schorten van de vrouwen achter de tafel. Er ligt een laken over. Ze hebben de koelte van de schaduw uitgekozen. Er staan vast flesjes Oranjeboombier op. Iets in me verlangt er ook naar dat dit bij de ingang van het Vondelpark moet zijn geweest. Die schutting op rechts hoort natuurlijk bij een theetuin.
Een impressionistische foto. Uit de tijd dat sommige fotografen zichzelf net zulke kunstenaars wilden voelen als schilders. Je ziet het in hun onderwerpen en de uitvoering. Ze willen meer dan louter het vastleggen van de tijd, er moest emotie bij.
De foto is gemaakt door de beste eenarmige Tsjechische fotograaf uit de vorige eeuw, Josef Sudek (1896 - 1976) en heet: “Auf der Flussinsel in Kolin 1924 - 1926.” Kolin was toen een herstellingsoord voor oorlogsinvaliden. Sudek kreeg de eretitel ‘Poet of Prague’. Al zijn werk gaat over intimiteit, de verstilde interieuropnames van zijn eigen studio zijn meesterwerken van lichtval, composities en romantiek.
Muze van der Elsken
A: Detail schutblad, Sweet Life, Ed van der Elsken, Bezige Bij, 1966
B: Catalogus Stedelijk Museum 1966, grafisch ontwerp Wim Crouwel