franfotoblog

Redactioneel

De FNV vraagt om redactionele beelden. Ze willen de stukken van juridische aard op hun site illustreren met beeldmateriaal van de aangesloten leden. “Of het origineel nou gemaakt is met potlood, een camera, gemengde technieken, krijt inkt of verf, het maakt ons niks uit.” Nemen ze ons als zelfstandigen wel serieus? 

Redactionele foto’s ondersteunen of begeleiden een tekst. Net als bij filmmuziek kunnen ze het eindproduct aanvullen, evenaren of zelfs overtreffen. Eigenlijk een soort dialoog tussen het woord en het beeld. In deze twee voorbeelden zou de dubbelopname het verglijden van de tijd kunnen suggereren, en de andere foto wat specifieker over kunst, jong en oud, klassiek en modern, over seks of museumbezoek kunnen gaan. 

Redactionele foto’s worden in een opdrachtsfeer gemaakt, of komen uit het archief van een stockbureau of fotograaf. Die laatste groep vind ik het meest intrigerend, omdat ze persoonlijker zijn. Als je een foto maakt kan dat zijn omdat er op dat moment zich iets voordoet dat ‘actualiteit’ in zich draagt. Dat is er meteen op te zien, maar hoe bepaal je tijdloosheid? 

Misschien associëren we een foto meer met een momentopname dan een illustratie. Hoe illustreer je dan een artikel over zelfmoord, of doorrijden na een ongeluk? Een eenzaam koffertje op het einde van een perron (Liesbeth Sluiter), een bewogen foto van een gevallen fietsje, eenzaam midden op het Koningsplein (Eduard de Kam), zijn voorbeelden van abstracties van de werkelijkheid en vrijelijk denken bij deze gevoelige onderwerpen. 

Het vrijblijvende “het maakt ons niks uit”, maakt het voor iedere illustrator lastig. De redactie van de FNV-site wil de keus liever zelf maken, op ideeën van de illustrator zit men niet te wachten. Eigenaardig voor een vakbond.

Puur

Over sommige foto’s kun je onmiddellijk tevreden zijn. Alles komt op zo’n moment bij elkaar. Wat zich aan je voordeed, het vooruit kijken, de snelheid om een camera te hanteren en de kennis van wat er al gemaakt is. 

Ieder over het hoofd gezien detail, zal het beeld nog verder versterken. Wat een geluk dat er net een streepje licht op haar gezicht staat of ik net onder haar broekband heb gesneden. Al die reflecties in het water, dat hekje, er komt geen einde aan, lijkt het. 

Dan beginnen de vragen. Ging die triptiek van Clarence H. White uit 1898 niet door m’n hoofd, toen ik dat meisje tussen het voorjaarsgroen zag staan? Of viel de gelijkenis me pas later op? Plagiaat? Hetzelfde onderwerp; maagd tussen bloesem of uitbottend groen. Maar is dat niet van alle tijden? De opluchting dat je door de winter heen bent, kan zich ook uiten in lammetjesfoto’s of kiekjes uit de Keukenhof. Bij White is het vooral de hemelse Reformjurk die zijn lentemuze draagt en de witte wolkerige bloesem. 

Ik ken deze foto als een triptiek, waarbij het lijkt alsof White de foto in drieën heeft geknipt, een hoofdfoto en twee zijpanelen. Op de site van het Metropolitan Museum of Art kom ik heel wat anders tegen. Hier zijn die zijstukken verwisseld. Die boomstronk op rechts ligt verkeerd. Oorspronkelijk losgeknipt van de linkerkant, het is een zijtak van de boom die achter haar staat. De flapjes zijn ook korter. Op de middelste foto staat zijn handtekening; dit is de oerversie. Zelf gesneden passepartout?­ Ik zie ook wel een band met de toen populaire Japonaiserie; een kimono zou er hetzelfde bij kunnen hangen.

Opeens valt me het staartje van mijn eigen model op. Vast geen toeval bij dit alles.

Spring – A Triptych, Clarence H. White, 1898

Uit een kartonnen kinderkoffertje 4

Bij een serie prentbriefkaarten met foto’s van Paul Huf uit 1949 van Art Unlimited, vroeg ik me af hoever je mag gaan in het vernieuwen van kleur in oude beelden. Bij de verfrissing van de dia hierboven heb ik dat ook. Schijn bedriegt snel. 

De foto van Huf was gemaakt op Schiphol ter ondersteuning van een KLM campagne. Een jongen, begeleid door een stewardess, loopt over het platform en zwaait met sambaballen. Aan het toestel en hun kleding is te zien dat het om een oude foto gaat. Gemaakt in kleur, toen al, het kan niet anders dan dat ze verkleurd moet zijn. Maar hoeveel verkleurd mag dat zijn? De retoucheur voor deze foto heeft de opfrissing zo klein mogelijk gehouden. Alles heeft nog steeds een grijs/blauwe kleurzweem. Het rood van de KLM Tankdienstauto’s, de lipstick van de stewardess en het rood op de staart van de DC 3 zijn meer rossig dan echt dieprood. 

Moet een nieuwe vernislaag op de Nachtwacht zo helder mogelijk zijn of past een lichte vergeling beter, omdat je dan eerder aanvaardt dat het schilderij al 380 jaar oud is? 

Aanwijzingen dat het om een oude voorstelling gaat, zijn essentieel. Je kijkt meteen naar kleding, apparatuur of haardracht etc. Koken er nog steeds vrouwen in pannetjes langs een kanaal op camping gaz setjes? Zou kunnen, actualisering in kleur doet dan niet raar aan, maar bij die KLM foto was er geen ontkomen aan; gedateerd. 

Als ik moet kiezen tussen deze twee zou ik de linker nemen. Door de wasem van de ouderdom vind ik het feestelijker en kan ik me makkelijker voorstellen waarom de fotograaf deze foto toen moest maken. Het vrije, ongebondene, eindelijk vakantie, van vroeger komt beter tot z’n recht. En de armoe in de kleur gaat goed samen met dat primitieve koken. Of de blijdschap dat zulke beelden nog bestaan.