franfotoblog

Met Joke op Tenerife

Promofoto’s worden niet gemaakt om de inhoud, maar het uiterlijk. Het gaat niet over mensen, maar over produkten. Niets wordt persoonlijk, ook de eigen stijl van een fotograaf wordt het liefst vermeden. Hoe neutraler, hoe groter het bereik, hoe meer glamour. “Joke Bruys & Formatie Terrific” mochten ook even aanschuiven achter dit stilleven van hun eigen muziekinstrumenten. Eindelijk beroemd. 

Op de onderste foto is extra licht gezet, om iedereen los te krijgen van de donkere achtergrond en de avondkleding van beide zangers goed uit te laten komen. Dit is de serieuze versie, iedereen kijkt naar links alsof daar Het Licht en Zaligheid vandaan gaan komen. De camera is iets naar boven gedraaid. We kijken tegen ze op. 

Op de andere foto, de wat wereldser versie, wordt plichtmatig geglimlacht, hangen de stropdassen op half elf en zijn de mouwen opgestroopt. Rotterdammers? Het meest ontroerende vind ik de stootrand onderaan de branding; ook een azuurblauwe zee kent z’n beperkingen. 

Ik kijk ook graag naar de kleine zanger. In smoking doet hij zijn beste Mel Gibson imitatie, en kijkt dapper de dood recht in de ogen. Maar in zijn rode vest lijkt hij, tegen zijn zin in, opeens iemand te herkennen. Die splitseconde waarin je even je ware gevoelens laat zien. Had hij niet gisteren de Maffia dat zwijggeld al moeten betalen? 

Ieder gedraagt zich zoals de fotograaf dat in z’n hoofd heeft. De drummer krijgt precies aangegeven hoe hoog hij z’n drumstokken moet houden. Dat de gitarist op het neefje van Bach lijkt, wordt maximaal uitgebuit, hij staat steeds centraal. Zelfs Joke die toch een diepe inkijk in heur decolleté toestaat, moet hiervoor wijken. Gelukkig hebben ze allemaal een andere opvatting hoe je een vlinderdasje strikt. Hoe zouden ze geklonken hebben? Cocktails of diner-dansants, dit orkest kon alles aan, getuige hun outfit.

Corrida

Plastic doosje zonneschijn in ‘de Locatie’ voor 2 euro; dia’s over stierengevechten in Estapona. “Costa del Sol op15 juni 1996”, volgens de stickers. Daartussen moeten ook foto’s van El Cordobes hebben gezeten, het enfant terrible van de toreadors in de zestiger jaren. Misschien ergens anders opgeslagen. Dit zijn er 16, ik kan me niet voorstellen dat je naar zo’n spektakel gaat en er maar een half rolletje aan besteedt. Dit moeten de restjes zijn. 

Want echt weggooien doe je zoiets natuurlijk niet. Teveel nog levend verleden, nog steeds iets bijzonders, het bewijs van iemands passie; ik kan er niet vanaf kan blijven. Ik ben nog nooit naar zo’n gevecht geweest, geef mij maar de kaasmarkt. Maar hoe fotografeer je zoiets? 

Het valt meteen op hoe weinig ruimte deze fotograaf nam of kreeg. Vanaf je zitplaats steeds weer hetzelfde uitzicht. Je kunt proberen de corrida wat buiten beeld houden met een telelens, zoals bij deze dia van Cristina Sanchez. Alleen maar zand om haar heen. Maar de onscherpe schouder in de rechterbenedenhoek van een van de toreadors achter de veilige schutting, maakt haar niet los van de omgeving. Misschien had de fotograaf even moeten gaan staan? 

Opvallend dat op deze foto's nergens bloed te zien is, het blijft bij uitdagen en prikkelen. Net als in de porno gaat het in principe om het hoogtepunt van de prestatie op deze foto’s. Wat er daarna gebeurt is niet interressant. Geen dode dieren in beeld a.u.b. Wij zijn nou eenmaal superieur aan andere schepsels, wij maken niks vuil. Maar verlagen ons wel tot een gedrag dat een dier, behalve bij de kat en de muis dan, zelf niet gebruikt. 

Eigenlijk is aan haar prachtige tenue al te zien wat voor kermis zo’n stierengevecht eigenlijk is. Het doet me altijd denken aan de ‘Hollywood Cowboys’, mannen met joyeuse hoeden en zijden overhemden waarin je echt geen dagen in het zadel zou kunnen zitten. Cristina’s schitterende verpakking verbergt het gruwelijke van dit ritueel.

Woewoe Hengheng

Ik herkende haar meteen op die boekcover, daarna ging m’n oog door de omgeving. Inderdaad een foto van Ed van der Elsken, deze zie je niet zo vaak. Fantastisch, dat je een foto zo een extra lading kan geven. Zou die serie zelf geen boekje waard zijn? “Ed & de Nozems”. Tenslotte heeft hij met Jan Vrijman deze inheemse stam als eerste gelocaliseerd en benoemd. 

Maar dan moet het verschijnsel wel precieser omschreven worden. Nu wordt de typering ‘nozem’ vaak gezien als een afkorting voor: “Nederlands Onderdaan Zonder Enige Moraal” (Wikiwoordenboek). Deze poging tot neutralisering geeft na zoveel jaren nog steeds aan hoe gevaarlijk deze beweging was. Niemand kon iets tegen ze doen, deze jongens waren verre van ‘onderdaan’-ig. Het leger moest eigenlijk paraat staan. 

De naam is door Vrijman en van der Elsken bedacht; zelf vonden die jongens zich geen verschijnsel. Ze hadden dezelfde leeftijd en ontmoetten elkaar in los verband op de Haarlemmerdijk of Nieuwmarkt. Ook in Alkmaar had je toen jongens die op zaterdagavond op hun knetterende Benelli’s en NSU’s door de verlaten Langestraat heen en weer reden. In de woningen boven de winkels sprak men daar schande van. 

Bij Van der Elsken’s foto’s gaat het om het imponeren. Je brommer laten steigeren om te laten zien dat je die kracht volledig onder controle hebt. Je aan niets gebonden bent en je er ieder moment vandoor kan gaan. En om indruk op meisjes te maken natuurlijk. Daarom zorgt Van der Elsken dat ze nog net in beeld staat. 

Het haar opgespoten met haarlak, de ‘suikerspin'. Ook een vorm van imponeren. Een gazen shawl-tje om het op z’n plaats te houden als je achterop zit. Door die vlinderbril krijgt ze dromerige, amandelvormige ogen. Als Van der Elsken haar even apart neemt, weet ze precies hoe ze moet kijken. Een romantische vrouw gekleed op snelheid en avontuur. Roesjes en leer. Madame de Pompadour in een kooi vol gorilla's.

Woede, Ingrid Hoogervorst – De Bezige Bij, 2003 | Amsterdam, Ed van der Elsken – Van Holkema & Warendorf, 1979

Dode bladeren

Tu vois je n'ai pas oublié.