franfotoblog

Vrouw in vouw

Voordat ik op de Grafische School zat wist ik niets van drukwerk. Je las de krant en daarna gooide je ‘m weg. Dat een krantenpapierbaan met een bloedgang over allerlei cilinders perfect sluitend vierkleurenwerk af kon leveren, moest je eerst zelf meemaken. Een millimeter verschuiving van de kleuren van een foto, dat ziet iedereen. 

Onze ogen zijn gewend aan zulke perfectie. Op die school kwam ik erachter dat er daarbij ook een hoop verborgen bleef. Om goed drukwerk te leveren maak je gebruik van trucs. 

Dit is er zo een. Uit het kunsttijdschrift ‘Mister Motley’. Door het aan elkaar lijmen van vellen papier in de rug van een tijdschrift, ontstaat een hobbel. De lezer wil het blad plat neerleggen om alles goed te kunnen bekijken. Door die opbolling in de rug is dat onmogelijk. Er vervalt informatie. Een gedeelte zal in de vouw onzichtbaar blijven. 

Bij deze foto van een zalenvrouw in het Pushkin Museum wil je graag haar gezicht zien. Dat geeft een indruk van haar en het Russisch museumbeleid. 

De lithograaf zal van de foto twee opnames naar de drukker sturen die elkaar net overlappen, waardoor het wegvallen van beeld op die plek wordt opgeheven: het zgn. ‘Freeswit’. Bijna weer een twee-eenheid. 

Druk je de rug goed plat dan blijkt deze vrouw eigenlijk een tweekoppig monster. Of iemand die uit zichzelf treedt door de aanwezigheid van zoveel schoonheid. Tweeling in één jurk kan ook. Ik herinner me Russische bewaaksters en hun ogen in mijn rug. 

Ik lees net bij K. Schippers: “Dit zit in de vouw van een ogenblik, dat wat altijd weer gebeurt zonder dat het in de herinnering wordt opgeslagen.”

[ met dank aan Drukkerij Raddraaier ] 

Fotografie Andy Freeberg

Het Proces

De eerste popgroep waar ik mee mocht werken was Josef K. Dat kon pas toen ik bij een tijdschrift zat. Tot dan toe had ik alleen maar concertfoto’s kunnen maken. Ik was te afhankelijk van anderen, en alles blijft toch wat voorspelbaar. Hup, naar buiten. 

Ze zaten in de ontbijtzaal van hotel Wiechmann, het hotel voor beginnende popgroepen. Over het concert in de Melkweg de avond ervoor, was men niet zo tevreden. Slecht geluid en een zaal vol hippies. In 1981 de aartsvijanden. 

Als locatie stelde ik de voormalige gevangenis bij het Weteringplantsoen voor. Om de claustrofobische sfeer. Prima. Paul Haig en Malcolm Ross vielen meteen op. Zij schreven het materiaal. Haig zag er uit als een Amerikaanse jongen met bebopkapsel. Hij moest vooraan staan. 

De foto’s zijn, zonder dat ik het wist, ook gebruikt in ‘Sounds’ en op de binnenhoes van hun enige LP. Deze inloopstrook is later m’n favoriet geworden. 

Eigenlijk druk ik altijd de eerste twee negatieven als één beeld af. Van beiden een deel. Het witte gedeelte, links, is zwart op het negatief. Dat raakte belicht als je de film in de camera legde. Daarna klapte je de achterwand dicht en maakte zoals altijd twee opnames, waardoor je zeker wist dat er onbelichte film achter het opnamevenster zat. 

Op het tweede negatief zie je ook het wegbelichte deel wat op het eerste staat. Eigenlijk maakte ik twee keer dezelfde foto. Toevallig zijn de emoties en houdingen van de drie bandleden in dat eerste stukje film van toepassing op het tweede negatief. Hoe geschokt ze zijn door wat ze door die poort zien: Ross voor het vuurpeleton. 

Achteraf zat alles al in die eerste twee seconden.

Politiefoto

Overal evenveel licht: geen slagschaduw, geen drama. Gewoon een telefoontje gebruikt. Toch doet de eerste indruk anders vermoeden, iets ernstigs. De fotograaf houdt gepaste afstand in beveiligde kleding. Een schrale omgeving, kalkresten, kale planken en plastic buizen. Niemand wil hier zijn, een eenzame plek. En een verschrikkelijk vermoeden. 

Voor volledig objectief bewijsmateriaal moest je, volgens de Franse politiefotograaf Alphonse Bertillon, eigenlijk recht van boven fotograferen. Hij werkte rond 1900, alles staat op zijn foto’s in een gelijke verhouding tot elkaar. Ieder detail kan wetenschappelijk worden ontleed. Hij maakte ook groothoekfoto’s van het gehele interieur, zoals wij nu makelaarsfoto’s kennen. Hij was de eerste die het paspoortportret een standaard gaf wat betreft de achtergrond, de positie van het het gezicht, het soort licht, de beeldhoek en de afstand tot de verdachte. 

Dit wapen vertoont slijtageplekken langs de loop, rond de trekker en uitstulping boven de handgreep. Misschien vaker in- en uit het holster getrokken, dan daadwerkelijk gebruikt. Het werd na 75 jaar tijdens werkzaamheden in een tussenwand aangetroffen, stond in het AD. Volgens een expert was het afkomstig uit de Tweede Wereldoorlog. 

In mijn ouderlijk huis vond ik ooit in een geheime sleuf op zolder, nummers van het nazi propagandablad ‘Signal’. Vierkleurendruk uit 1944! Door de chocoladepapiertjes ernaast kreeg ik het vermoeden van een geheime leesplek van de vorige zoon des huizes tijdens de oorlog. 

Bij deze foto krijg je het gevoel van een spijtoptant die, op het eind van de oorlog tot inkeer is gekomen of het beter vond niet met een pistool te worden aangehouden. 

De ‘verfvlek’ onder de handgreep is een onderdeel van het logo van de Handhaving. Nog nooit een leeuw zo vlekkeloos zien opgaan in z’n omgeving.