Werbefotografie – eine Domäne des Grossformate
Phantasie ist für den Werbelichtbildner Kapital. Er muss es verstehen, ein Gefühl, einen Zustand optisch sichtbar zu machen.
Hier ist es das beschwingte leichte Fahren – symbolisiert durch eine Zweitbelichtung in farbgefilterdem Licht. Zur Erzielung eines strukturlosen “luftartigen” Hintergrundes ist genügender Abstand und eine Grossformatkamera mit langer Brenweite notwendig.
Aufnahme: G. Pfankuch, Frankfurt (Main), im Auftrag der Agentur McCann, Frankfurt (Main) für Firma Opel.
Aufnahmeformat 13 x 18, Ektachrome-Kunstlicht.
© 1960 by Verlag GROSSBILD-TECHNIK GmbH, München 25.
Stickers
Net terug van een stickerspeurtocht. Die ik zocht zat vorige week op een verkeerslicht. Maar waar was dat ook al weer? Andere dringen zich op. We moeten paraplu's boycotten (met dank aan The Clash), en heel modern, NOS = fake nieuws. Weinig oogst. Veel schoongekrabte palen, dat wel.
Gedachteloos, maar geconcentreerd op het wisselen van rood naar groen, liet ik toen m’n blik een beetje door de omgeving zweven. Daarvoor zitten die stickers op die palen. Morseberichten uit de actualiteit. Boodschapjes die maar een paar seconden van je tijd willen. Sommige bedoeld als doordenkertjes. Net kort genoeg om direct weer op de fiets te springen en verder te rijden. Bij zebra's zie je ze veel minder.
Opeens zag ik een beeld op zo’n sticker dat ik lange tijd niet meer had gezien. Vijf vrouwen op een rij hielden hun kleren omhoog en lieten hun navels zien. Op het blote vlees stond met lippenstift geschreven: “Baas in eigen buik”. Een van de iconische foto’s uit de tweede feministische golf. Niet van Eva Besnyö, maar van Jaap Herschel.
Waarom die foto al zo’n 50 jaar in m’n geheugen vastzit, moet te maken hebben met veel verschillende lagen en betekenissen. De directheid van ‘ik sta hier en ik kan niks anders’. Intimiteit voorbij. Het lichaam als mededelingenbord, de laatste strohalm. De rechtvaardigheid van de boodschap. De simpelheid. Dezelfde directheid als Pussy Riot. Slim; erotiek gekoppeld aan strijdvaardigheid, geen krant zal dat weigeren. Dat er nu in Polen nog over wordt gezeurd. Mannetjes zouden even hun mond moeten houden. Dat we vijftig jaar verder zijn! Een minderheid dicteert nog steeds de meerderheid.
Achter me wordt gebeld, het licht staat op groen.
Colette & Irving 1951
Uit: “FAME” Famous Portraits of Famous People by Famous Photographers
Edited by L.Fritz Gruber The Focal Press London and New York 1960.
Irving Penn, Sidonie-Gabrielle Claudine Colette 1873 - 1954 French Author.
In his life of her, Paul Goudeket, her husband, writes: “She had an astonishing, revealing forehead; she knew this and would never show it. It was a vast domed brow, like Beethoven’s. Fashions might change and hair be pulled back, she always wore hers hanging down over her forehead. ‘My monstrous forehead’, she used to say. But in a woman who could say: ’Nobody can throw off his skin’, that was more than mere womanly coquetry”.
“This head and shoulders portrait isolates her from her surroundings, from her legend, and shows her to posterity as she was, stripped of her properties. She is shown half sitting, half lying. Above a mass of silks and furs her head emerges, with the chin propped up by a clenched fist. Her expression is stern and tense. Her forehead, which is almost completey uncoverd, is the high, masterful brow of genius.
The picture is striking, but is a betrayal, a violation of a secret. It reveals everything Colette wanted to conceal and of which she was only partly concious herself. One cannot say it is a good likeness. It is sexless, whereas Colette remained feminine to her last breath. The charm, the graciousness and the gently irony which were characteristic of her are missing. It is in reality a portrait of another person, of that hidden being that all of us have within us, of the person who alone could have written certain pages of Colette. What demons, showing favours to photographers, came to Mr. Penn’s help? What instinct guided him?
It is possible that Penn was unfamiliar with Colette’s work and that he was seeing the author for the first time. I cannot believe that it was pure change that helped him. A great portraitist – and there are very few of them – is a kind of waterdiviner, who sees beyond appearances”.
Fame
Alles op deze cover is een grijze middelmaat, behalve de ogen van Callas en die vier rode letters. Je stelt je bij ‘FAME’ toch iets anders voor. De subtitel belooft meer: 'Famous Photographs of Famous People by Famous Photographers'. Vier maal het woord ‘beroemd’ op een omslag. Beroemdheid lijkt zo binnen handbereik.
Faam, beroemdheid, roem, reputatie, naam en vermaardheid; allemaal ‘Fame’. Als ik iets over ‘Foam’ lees, denk ik daar ook altijd aan. Het gebruik van het woord ‘Fame’ in 1960, is nieuw in de waardering voor de Fotografie in het algemeen en fotografen in het bijzonder.
Beroemd zijn moet je verdienen, dat gebruik je niet voor jezelf, anderen horen dat te zeggen. Dit boek liet werk zien van voor mij, toen nog niet zo beroemde fotografen. Die ‘famous people’ worden eigenlijk gebruikt als lokkertje. Als je beroemde mensen fotografeert is de fotograaf dat zelf nog niet. Laat eerst maar eens zien.
Tot dan toe ging het altijd om hun foto’s of een boek dat ze uitbrachten; hier krijgen ze een reputatie. In vakkringen was die wel bekend, nu moet iedereen het weten. Een jaar later werd ‘The Famous Photographers School’ opgericht. Een Amerikaanse schriftelijke cursus fotografie waar o.a. Irving Penn, Richard Avedon en Bert Stern hun naam aan verbonden. Onze docenten zijn sterren, nu jij nog.
Men was toe aan een verfijning van de status die fotografen tot op dat moment hadden. Net als schilders werden hun uiteenlopende stijlen benadrukt. Ik leerde het verschil tussen Paul Huf en Irving Penn kennen. Fotografie werd opgenomen in de kunstgeschiedenis.
Het zou nog twaalf jaar duren voordat de eerste echte fotogalerie in New York, Witkin, opende. Toen kon je de meesterwerken zelf kopen. Afdrukken werden geld waard; fotografie was waardevol. Het kreeg status en eindelijk een reputatie, mede dankzij dit prachtige boek (diepdruk!) van L.Fritz Gruber over FAME.