Parallellen 4
Je zit in een auto. Je gaat een tunnel in. Lichtflitsen links en rechts, aan/uit. Opeens heb je een camera in je linkerhand omdat er iets bijzonders in de verte nadert. Je ziet een man die een vrouw probeert op te tillen, midden op de rijbaan tussen voorbij schietende auto’s. Ongeval? Een flits en je bent voorbij. Was dit echt?
Toen ik deze foto van Yulissa Benitez Amaro ergens zag opduiken, werd ik herinnerd aan een vergelijkbare schok. Opeens zag ik m’n schoolagenda uit 1962 voor me. Daar heb ik ooit een krantenfoto van Héctor Rondón Lovera ingeplakt die de World Press Photo voor dat jaar had gewonnen. Ik wilde er vaker naar kijken. Waarom hadden ze die foto uitgekozen? Ging het hier om de foto op zichzelf, of was de figuurlijke betekenis hier belangrijker? Ging het om het moment zelf of een extra laag?
De samenhang met bijbelse taferelen drong zich meteen op met zo’n reddende geestelijke. Maar ook zwakte versus weerbaarheid, geweld tegenover empathie, het inhumane en menselijke in één beeld. Of de twee grootmachten: het leger en de geestelijkheid, die zich door de eeuwen heen overal hebben gemanifesteerd. Zeker in Zuid-Amerika. Door het zwartwitte van de foto kregen de natte plassen er omheen een dubbele betekenis voor de gesloten slagerij in de achtergrond.
Zestig jaar later heeft dit beeld voor mij nog niets aan kracht verloren. Net iets meer dan Capa’s vallende loyalist of de brandende Vietnamese monnik, omdat dit over twee mensen gaat. Je kunt je niet verplaatsen in eenzame helden. Wij zijn natuurlijk die priester.
Er is vaak terecht geklaagd over het gruwelijke van de winnende foto’s in de World Press Photo competitie. Het ziet er ook uit als sensatiezucht, maar het op een afstand moeten blijven en niets kunnen doen is ook gruwelijk. Niemand vindt het aangenaam om daar aan herinnerd te worden. Daarom was die foto in die tunnel voor mij ook belangrijk, we zijn niets opgeschoten.
Plakboek
Ergens het gevoel dat je hier niet in hoort te kijken. Dit zijn meisjeszaken. Daarom staat haar naam prominent op het omslag: Anneke Roffel, Oudewijk 12, Zevenhuizen. Maar ik kan niet om de pagina’s heen waar het over Willeke Alberti en haar hit ‘M’n Dagboek’ gaat.
Fotograaf Rob Bosboom had Willeke voorgesteld om haar voor ‘Muziek Expres’ te fotograferen als ze in een sleutelzaak een groot slot voor dat dagboek zocht. (Onderschrift: “Dàt is pas een degelijk slot! Met een ekstra stel sleutels, want dié ben je elk ogenblik kwijt, denkt Willeke Alberti”) Later laat hij haar op bed liggen. Eronder staat: “Maandag: vandaag heb ik je voor het eerst ontmoet; ik voel blijdschap in overvloed … dat heb ik al eens eerder opgeschreven …”.
Essentieel voor een plakboek is de spiraal. Door het platliggen wordt het inplakken makkelijker. Anneke deed dat slordig en toch methodisch. Ze knipte haar idolen los en schreef er eigen teksten bij. Deze spread vind ik de beste. Alles lijkt uit het midden te komen. Door de grootte herken je de hoofd- en bijzaken. Drie foto’s over Connie Francis en haar man. Het hele album zit vol met plaatjes over verliefdheid, verloven, verhoudingen of huwelijken.
Ze moest niets hebben van de stevige kant van de popmuziek. The Honeycombs (vrouwelijke drummer) kom je het meest tegen, of Cliff Richard en veel Nederlandse zangeressen. Net zulke meisjes als zijzelf. De Muziek Expres werd het meest gekocht door meisjes. Er stonden paginagrote kleurenfoto’s in om aan de muur te hangen.
”Geef me een zoen”, of “ik hou je jouw” heeft ze onder “Connie Fransis en haar echtgenoot” geschreven. En dat Jos Brink een “knap pe jongen” is. Alsof het familieleden waren.
Honderd jaar eerder verzamelden dames uit de betere stand “cartes des visites”, waaronder portretfoto’s van adellijke en vorstelijke personages, om ze in albums te steken en er een voorname indruk bij de visite mee te maken. Anneke en haar vriendinnen hebben vast hetzelfde gedaan.
