franfotoblog

Zu Hause

Zo te zien niks mis mee. Een paar Polaroids van trendy zeventiger jaren huiskamers. Een beetje overvol en wat nadrukkelijke details, maar alles in stijl. Nergens binnenhuisarchitectuur, meer hoe krijg je vier man rond deze tafel. Hier zou je gewoon gelukkig kunnen zijn. Afbeeldingen van een simpel en normaal leven. Een eigen huis, een plek onder de zon.

Ook de drankvoorraad is niet exorbitant. Een foto van een fles jonge jenever van de firma Henkes omringd door wat buitenlandse drankjes in een onhandig kastje, nou en? Mensen reizen en nemen souvenirtjes mee. Toch raar dat die bewoners zichzelf wilden overtuigen, of iets vastleggen voor later, en deze details kozen.

Want foto’s zijn er toch om iets bijzonders te laten zien? Als ik naar de documentachtige fotografie van de Frankfurter Schule (o.l.v. Bernd en Hilla Becher) kijk, zie ik wél een overeenkomst. Ook deze twee Polaroids zijn totaal emotieloos. Alles is gelijk, niets wordt benadrukt, nergens iets interessants. De fotograaf wil de kijker niets opdringen.

En toch zijn ze niet onbesmet. Ze horen bij de categorie ‘bewijsfotografie’. Zoals je ze ook aanlevert voor een verzekeringspolis. Alleen is dit dreigender. Als de Oostduitse geheime dienst een woning bezocht, tijdens de afwezigheid van de bewoners, werden er eerst foto’s gemaakt van de originele indeling zodat alles later weer precies kon worden teruggezet.

Iemand anders heeft iets gezocht tussen je spullen. Met die gedachte wordt het drankenkastje opeens ook een aanwijzing over de labiliteit van de huiseigenaar. Of over zijn bestedingspatroon, het imponeergedrag of Westerse gewoonheden. Het enge is dat je er van alles aan vast kan knopen, en dat het nooit positief zal zijn.

Op deze foto’s zou schuld zichtbaar moeten zijn, van daders tegenover bewoners. Alleen nergens te zien. Niemand ziet het, iedereen weet het. U nu ook.

Mekanik Kommando

Als ik deze foto nu bekijk vraag ik me af of ik me toen ook maar iets heb aangetrokken van het soort muziek dat Mekanik Kommando maakte. Ik ken die nu nog niet.

Ik vond de fotografie belangrijker. Hoe zet je een groepje mensen bij elkaar, zonder een elftalgevoel. Die bandjes waren oefenmateriaal. Als de foto goed was hadden zij er ook baat bij. Mekanik Kommando had haar oefenruimte in een gekraakte parapluiefabriek in Nijmegen. Dat klonk goed, wel oppassen voor het cliché van een oude industriële omgeving.

Hier allemaal niet het geval. Anonieme lege kantoorruimtes in neonlicht, passend bij deze ‘blank generation’ met rare groepsnamen. Het daglicht kwam binnen door hoge vensters, zodat de voormalige werknemers niet afgeleid konden worden.

Na de voordeur, de tuin en een gedeelte van een ruiterstandbeeld om de hoek, terug naar binnen. Binnen had ik een leeg lokaal met een mooi bovenlicht ontdekt. In de hoek is een deur uit de omlijsting gehaald en op de grond gelegd. Door de opening komt een bak zonlicht naar binnen.

Maar het beste is een lange lat die schuin omhoog tegen de muur aan staat. Ik zie er meteen een zonnestraal in en vraag de groep op de grond te gaan zitten. Nu kan ik het zonlicht beheersen door hun hoofden als tegenvormen te gebruiken. Overstraling gaat de omtrek dan wel vervormen, het wordt een oefening in het openhouden van het donker (broek jongen op rechts), en het licht op het trio links van me. Als bonus krijg je onder de lat bandlid nummer vijf. Ik wacht even af tot alle koppen in de uiterste hoeken contact met elkaar hebben en ik heb waar ik voor kwam.

HELP!

Eerst wil je het niet aanvaarden. Dan bekijk je zo’n foto nog een keer. Alsof je een bekend liedje nu in een andere versie hoort. Ringo Starr in skikleding uit de film ‘Help’, maar niet in de sneeuw. En aan de bomen te zien, zelfs in hoogzomer.

Ik had me nooit afgevraagd waar de coverfoto voor de LP ‘HELP’ eigenlijk gemaakt was. Het was me wel opgevallen dat The Beatles in een volledig wit vlak stonden en vreemde gebaren met hun armen maakten. Omdat een gedeelte van de film in de sneeuw is opgenomen, dacht ik dat die foto daar ook was gemaakt. Ik had moeten bedenken dat sneeuw ook schaduwen en grijstinten kent.

Er is ook een scene waar ze uniformen van de plaatselijke politiekapel dragen. Daardoor kwam deze berenmutsman op deze foto niet meteen raar over. Maar de auto in de achtergrond (Rolls?), een boom in zomerdracht en die witte wand waar Ringo voor staat, bewees dat die coverfoto eigenlijk in Engeland gemaakt is.

Het oorspronkelijke idee was om The Beatles de letters H, E, L en P met vlaggen in semaphore te laten seinen. Fotograaf en ontwerper Robert Freeman: “But when we came to do the shot the arrangement of the arms with those letters didn’t look good. So we decided to improvise and ended up within the best graphic positioning of the arms.” Eigenlijk seinen ze nu:”NUVJ”.

Er is maar één man in Nederland die dé expert van Beatlefoto’s genoemd mag worden. Als ik Piet Schreuders een mailtje stuur krijg ik binnen een kwartier antwoord en de preciese aanwijzingen op een luchtfoto, waar Ringo gefotografeerd is: het parkeerterrein van de Londense Twickenham Studio’s. Daarom die Royal Guard, vast een figurant uit een Twickenham productie tijdens de lunchbreak. Ringo glimlacht wat verlegen, alsof hij zich wil verontschuldigen dat hij op de man neerkijkt.

Nu vraag ik me weer af waar de andere drie waren (buiten beeld?), en waarom ze op een podium moesten staan.