Out of Order
Gevonden op het dak van een fotocabine op het Amstelstation. Vier maal dezelfde foto, ieder met een iets andere beeldhoek, gemaakt door een machine.
Een tragisch achtergelaten foto van een dierbaar lichaamsdeel, de magie van het verkeerde moment, het spannende van viermaal een nutteloze herhaling, het zachte licht dat de plooien van de trui wolliger en de huidtint voller maakt. De schijnbare intimiteit van de gesloten lamellen in de achtergrond en de onscherpte in de afkadering van de foto’s. De onverteerbaarheid net te worden afgekapt terwijl je opkomt. Of de tegenstelling tussen bewegen en stilzitten, waar een machine geen onderscheid in kan maken. En het unieke van dit velletje in vieren, dat overal ter wereld bekend is.
Dick Jewell heeft dit soort foto’s ooit verzameld in zijn “Found Photos” uit 1977. In “The Photobook 2” van Martin Parr en Gerry Badger staat daarover: “Found Photos” is both a conceptual artwork and a sociological footnote – much of human life circa 1970 is here. But this book sheds light not so much on physiognomy of the fragility of selfimage, as well as on how we try – and often – fail to beat these heartless, frustrating machines.”
Wat mij raakt is het menselijke van even de tijd te moeten nemen en de onverbiddelijkheid van de nooit falende mechaniek. En het sentiment dat het toch uiteindelijk niet vernietigd is, maar blijven liggen, alsof de eigenaar een kind te vondeling heeft gelegd. Er geen afstand van kunnen doen en er toch niets mee te maken willen hebben, maakt dat ik het sinds 1978 nog steeds bewaard heb.
Rotterdam 2
Alles viel even harmonisch samen. De opgang naar het licht, de foto van Anton Corbijn met het oog van Nick Cave, een titel die nieuwsgierig maakt, de oogharen van Maarten achter z’n bril, zijn silhouet en de diagonale trapleuning van station Wilhelminahaven.
Rotterdam 1
Rotterdam, 14 september 12.54 u. Gedempte Zalmhaven. Zacht herfstlicht, uitzicht op de Erasmusbrug en overal torens om ons heen. Iedereen is aan het werk. Maarten en ik zijn op weg naar de tentoonstelling ‘Eregalerij van de Nederlandse fotografie’ in het Nederlands Fotomuseum.
Niets
Soms verlang ik naar het absolute niks in beeld. Geen betekenissen, geen duidingen, geen verwijzingen naar, en geen constructies; echt hélemaal niets.
Oude mannen die hetzelfde willen blijven zeggen, maar in steeds minder woorden?
Was het maar zo makkelijk, want je weet meteen dat dit ‘Industriegebied’ is. Zo’n gebied zonder enige uitstraling. Lijkt het. Maar ligt dat ook niet aan de fotograaf? Waarom is er gewacht tot dat rode autootje uit beeld was? Ik heb het met Hans Aarsman wel eens gehad over de vraag of je een saaie straat ook saai moet fotograferen. Want als het echt saai is, kijkt er geen hond.
Het gaat in de fotografie om duidelijkheid, ook als je iets meer wilt zeggen dan het direct zichtbare. Wat je ziet op zo’n foto, kan ook een symbolische betekenis hebben. Een weg die je ergens anders kan brengen, het gras dat naar ‘Natuur’ verwijst of anonieme gebouwen die voor ‘Handel’ staan.
En zelfs als je zulke verwijzingen niet gebruikt, of zonder enige betekenis fotografeert, is er nog een term voor: abstracte fotografie. Als ik naar de foto’s van Laslo Moholy Nagy kijk die hij tussen 1937 en 1946 maakte, ben ik af en toe wel blij dat hij met deze onbegrijpelijke beelden eigenlijk ook films aan het testen was op hun kleureigenschappen.
En bestaat er een parallel met de schilderkunst, als je denkt aan het witte/zwarte vierkant van Malevich of de pissportraits van Andy Warhol? Hebben die een antwoord?
Ik ben er voorlopig nog niet uit.