franfotoblog

31 | 12 | 2023
355

Nieuw

“Plattelandsverpleegster in de Noordoostpolder 27 februari 1959”. Bij het maken van het boek over Bob van Dam’s persburo “Combi Press” gebruikten Piet Schreuders en ik zoveel mogelijk zijn aantekeningen, anders verzonnen we ze wel. Als het maar droog was. Eigenlijk nam ik er toen de tijd niet voor om uit te zoeken waar precies in de Noordoostpolder. Google streetview bestond nog niet.

Nu wel. Maar hoe te zoeken? De straatnaam ‘Tjalkstraat’ was wel een indicatie, maar daar zijn er meer van in Nederland. Het moest om nieuw land gaan, zo zag het er uit. Lelystad? In de Wieringermeer? Of ergens in Zeeland? Om al die steden te onderzoeken was me een beetje te veel. Was er niet een snellere manier om daar achter te komen?

De ‘Noordoostpolder’ was eigenlijk voldoende. De omgeving op de foto was kaal en ongerept, alsof de bewoners er vorige week waren ingetrokken. Naoorlogse nieuwbouw en bomen als sprietjes, Nederland herrijst. Nieuw land, een nieuw begin. Via Google streetview kwam ik in Emmeloord terecht. Eenzelfde hoekhuis, hetzelfde type flats op de achtergrond. Alleen de camerahoek kreeg ik niet hetzelfde. Hier moet het geweest zijn.

Interessante verschillen tussen de twee foto’s. Zwart/wit of kleur. Gemaakt als analoge illustratie naast een artikel, of als digitale oriëntatie voor een bezoeker. Standaard lens of groothoek. Rolleiflex of autodakcamera. Voorzichtige voorjaarszon of hoogzomer. Karig of vol van voorzieningen. Een belofte of een feit.

Dat die verpleegster daar staat kan geen toeval zijn. Al is de handeling niet spectaculair, het heeft de intensiteit van een filmstill. Het stilzetten van een belangrijk moment. Haar uniform is in deze omgeving essentieel. Dit is gemaakt voor een artikel over de nieuwe polder. Kom hier ook wonen. Goede, betaalbare huisvesting en medische zorg. Vijf en zestig jaar later nog steeds een illusie.

Met dank aan Google
27 | 12 | 2023
354

Wat bleef

Wat ongeneerde reclame voor deze ‘Avanti’ uitgave, een bundeling van Wim Noordhoek’s onvolprezen stukjes die hij tussen 2006 en 2021 voor ‘Avondlog’ schreef.

De foto op de cover is van Yolande Nusselder. Het blauwe licht als het begin van de nacht of het eerste licht in de ochtend, net voordat de zon opkomt. Tijd om te reflecteren, na te denken of het op schrift stellen van je gedachtes van de afgelopen dag. Van de 151 stukjes zijn er maar zes die voor twaalf uur ‘s middags zijn geschreven.

Hoe je jeugdherinneringen verwoordt zonder sentiment, je jouw liefde voor literatuur niet opdringerig overbrengt en je je over van alles en nog wat kan blijven verbazen.

In een voor mij weergaloze stijl, waarin zinnen met net iets te grote gedachtesprongetjes elkaar toch kunnen opvolgen, worden verhaaltjes tot leven gebracht alsof we zelf in z’n hoofd zitten. Anekdotes uit zijn radioverleden, wat hem persoonlijk bezighoudt en belevenisen uit zijn grote vriendenkring. Hoe het haar van Johnny van Doorn vlam vatte, of hoe zijn vriendje Herman plat Eerbeeks sprak. Met Wim de Bie de Haagse bunkers in. Of zijn voorliefde voor machines, zoals de tandradbaan, de auto, de tram of de fonteinen van Versailles van Rudy Kousbroek.

Ik kijk ook altijd met bewondering naar zijn keuze van illustraties. Alsof hij al die foto's zelf gemaakt heeft. Misschien gewoon van het internet, maar dan nog, met precisie gekozen. Bij ieder blog staat de datum, jaartal en het tijdstip. Alles is belangrijk en toch luchtig. Als je dit niet wilt lezen, eigen schuld. Maar dit is Wat Bleef.


Uitgeverij Avanti. Contact: yolnus@xs4all.nl

24 | 12 | 2023
353

Illusies

Het valt niet mee om zomaar een ongefilterde glimp van het paradijs op te vangen. Bij IKEA komen ze aardig in de buurt. Langs een zorgvuldig uitgestippelde route zijn kleine woonsituaties nagebootst. Je mag overal aanzitten, het is alsof je hier kind aan huis bent.

Omdat dit warenhuis in een gesloten doos is gehuisvest, moet overal kunstmatig licht worden gebruikt. Ze doen het gespreid, in kleine concentraties. Op iedere plek een huiselijk gevoel. Dat je hier zelf zo zou kunnen wonen, wordt versterkt door overal boeken, handdoeken en kussens te laten slingeren alsof de echte bewoner net even boodschappen is gaan doen. Mijn neiging om even een paar van deze boeken te ‘lenen’, wordt verhinderd doordat ze natuurlijk in het Zweeds zijn.

Naast iedere toegang tot een interieur staat de oppervlakte aangegeven. Bij voorkeur rond de twintig vierkante meter. De 1 persoons-ruimte hier combineert “werk en passie’’, een keuken en een wijnhoekje, in de ‘Alberdingk Thijmstraat’.

Het lijkt alsof je op de derde etage van een grachtenpand bent. Vreemd, om zo’n pronkkamer aan de gracht als keuken te gebruiken. De balans tussen de intensiteit van het licht binnen en buiten is uit balans. Bovendien hebben de inrichters het onmogelijk gemaakt om je ogen er op scherp te stellen door een onscherpe afbeelding achter de ramen te plakken. Prachtig licht en op een acceptabele afstand ingesteld, maar toch een denkfout. Ik kan m’n ogen niet instellen als diafragma's.

Het wereldbeeld is niet scherp tot een bepaalde grens. Als ik zo zachtjes gedwongen wordt me alleen op de koopwaar te concentreren, is dat begrijpelijk. Maar het botst met de vrijheid die je eerder in de winkel ondervond.

20 | 12 | 2023
352

Jim van der Woude 1948 - 2023

Dit is 1979. Jim opent “Zie de Mannen Vallen”, van Hauser Orkater in Shaffy. Hij komt van rechts het toneel op en sleurt twee grote gewichten met zich mee. Iedere pols trekt kilo’s lood over de grond. Hij struikelt af en toe, maar probeert al slepend voortgang te maken met dit zwaar en nutteloos werk waar geen einde aan kan komen.

Totdat hij tegen een witte lijn opbotst. Het blijkt een elastiek te zijn dat over de hele toneelvloer is gespannen en die iedere doorgang belemmert. Geluidsman Dicky Schuttel heeft er contactmicrofoons aan vastgemaakt zodat iedere aanraking door de zaal knalt. Na wat voorzichtige verkenningen waarbij het elastiek langs zijn oogleden schuurt of zijn neus platdrukt, wil hij zich bevrijden van deze kwelling, maar door het wegdraaien met zijn hoofd raakt hij verstrikt in het koord. Krampachtig probeert hij zich los te wrikken totdat hij zichzelf bijna wurgt.

Zie: “Zie de mannen vallen”, op YouTube. Tussen 00’.30” - 04’.51” zit de elastiekscene, en op 41’.27” - 47’.05”, zijn “magische vierkante ramen” act.

Ik heb de tragiek en de waaghalzerij van een mimespeler/acrobaat nog nooit zo sterk beleefd als in deze twee nummers. Wanneer wordt ‘pijnlijk’ komisch? En hoeveel komedie laat de acteur nog toe? Bij Jim bleef er altijd iets van tragiek hangen. Schrijnend, zoals het leven zelf.

Foto's Fran van der Hoeven