Alziend
Natuurlijk was dat oog de aanleiding en daarna stapelden toevalligheden zich op. Ik kon van alles in beeld weglaten of toevoegen. Verklaringen kwamen achteraf dan wel.
Zo zie ik nu opeens de Dood over de smalle richel van de schildering lopen die met z’n rechterhand een map vasthoudt waar ‘de Koopman’ op staat. Op naar de volgende klant. Hij heeft een mantel met ribbels aan en hij zet z’n rechtervoet naar voren, de sleep van z’n gewaad waait achter hem omhoog. Een hoger hangend stuk geveldoek, hard aangelicht door de zon, zou een stuk van zijn witte schedel kunnen zijn.
Maar wat doet dat gouden uitsteeksel daar dan? Ehh.. , het zou natuurlijk een stukje van zijn inklapbare zeis kunnen zijn. Altijd handig in het openbaar vervoer. Maar zou hij niet beter op de inhoud van zijn dossier Koopman moeten letten? Dalijk valt alles naar beneden.
Het oog houdt ons voortdurend in de gaten. Hypnotiserend. Mijn moeder vertelde over een schildering met het alziend oog. Dat hing in de dertiger jaren binnen in de kerk boven de ingang. “God ziet U”, stond er boven. Als je naar binnen liep voelde je altijd een onverklaarbare last op je schouders.
Dit oog ziet er van dichtbij slordig en verlopen uit. En toch is het met gevoel voor detail geschilderd. Op afstand storen die sliertige druipertjes niet. Ik kijk eerder met bewondering naar het tintenverloop van wit naar zwart. Tot in de iris aan toe. Het lijkt ons te volgen als we de straat uitlopen. Heb ik wel aan m’n consumentenplicht voldaan?
Rolmodellen
In een doos op straat met speelgoed vond ik deze twee mannen die elkaar tussen de kluwen dino’s en legostenen waren gaan omarmen. Ik heb ze op de vensterbank gezet om er nog wat langer naar te kijken. Zonder dat reddingsvest had ik ze vast laten liggen.
Het vest bleef me bezighouden. Als dit voor kinderen bedoeld was konden ze er ‘reddertje’ mee spelen. Geen heroïek van schietende soldaten, fantasie ruimtewezens of stripfiguren, maar het drama van redden of gered worden. Heel actueel. Op een witte ondergrond was het nog net niet voldoende voor een foto. Er moest iets bij. Een landschap?
Om ze wat bij te lichten gebruikte ik zo’n gouden karton van een chocoladeletter. Toen wist ik het, ze moesten daarop staan. Het werd ogenblikkelijk een nat strand. Nu klopte de scène.
Het vest paste beter bij een jonge man. Dan was hij de redder of degene die gered was. De oudere man zou de jongere complimenteren of verwelkomen. Als redder kon het zijn zoon zijn. Of was ik het zelf? Wil ik eigenlijk dat m’n vader me nog even zo vasthoudt? Dat zou na 63 jaar wel weer eens mogen. Daar droom ik soms van.
Sell Out
Hier staan ze allemaal samen, maar ik ken ook de losse foto’s op de hoes van The Who: ‘Sell Out’ uit 1967. Zou deze foto 77 jaar later nog te begrijpen zijn?
De grote gebruiksartikelen op deze foto maken meteen iets duidelijk. Dit gaat over ‘Odorono’ (anti-transpiratie), ‘Heinz Baked Beans’ (voedsel) en ‘Medac’ (jeugdpuistjes). Het uitvergroten van verpakkingen hoort bij reclame. Popartkunstenaars als Andy Warhol lieten er zich door inspireren. Wikipedia: ”Popart is het in beeld brengen en de verheerlijking van de consumptiemaatschappij met behulp van alledaagse afbeeldingen en triviale voorwerpen.”
De titel van de LP had een dubbele betekenis. In het Engels betekent ’Sell Out’ niet alleen ‘uitverkoop’, maar ook: “Een persoon die zijn persoonlijke waarden, integriteit, talent etc. op het spel zet voor geld of persoonlijke vooruitgang” (Google). Ik ken geen band die zichzelf als een consumptieartikel heeft neergezet. En er ook gebruik van maakte.
Op de eerste kant van deze LP staan jingles zoals ze gebruikt werden door piratenzenders, als Radio Caroline of Radio London. Deze zit nog in m’n hoofd: ”It’s smooth sailing with the highly succesful sound of wonderful Radio London”. Dat konden ze zelf ook en schreven spotjes voor Premier Drums, Rotasoundsnaren, Coca Cola of over Jaguars. Ik kreeg nooit de indruk dat deze ‘liedjes van 30 seconden’ zomaar tussen de andere ‘echte’ songs op de plaat stonden. Altijd in voor een snelle bijverdienste. Een extra Premier drumstel als tegenprestatie zou niet ongelegen komen. Keith Moon (uiterst rechts) had er al genoeg van het podium geschopt. Of zo’n Jaguar, wie weet viel er wat te regelen.
Zie ook: How The Who Made a Pop Art Masterpiece (YouTube). Foto David Montgomery