Zwart over zwart
Ik weet wanneer ik m’n meerdere moet erkennen. Ik kan best een aardig intro bedenken, maar niet zo pakkend als die covertekst met zo’n foto. Klasse.
Het boek heet “Decolonising the Camera - Photography in Racial Time” van fotocurator Mark Sealy. Eerst de hinkstapsprong in het juist uitspreken van de Engelse titel. Dan de betekenis. En daarna het besef dat het een actueel thema is. En tenslotte m’n vraagtekens bij de coverfoto die daarvoor gebruikt is.
Toch maar even de winkel ingelopen om het te bekijken. De afbeeldingen in het boek gaan over hoe zwarte mensen meestal werden afgebeeld. Een manier van denken die altijd ongemakkelijk aanvoelde. Er staat een foto in van 12 Congolezen, eind negentiende eeuw, die bij The African Oil Nuts Company werkten. Ieder heeft een letter op hun borst staan: “Happy New Year”.
Duidelijk. Maar de coverfoto dan? Is deze foto ook zo’n voorbeeld? Een gespierde torso houdt een klapcamera tussen z’n benen. Zwarte mannen: macho, macho. De foto werd gemaakt door Rotimi Fani-Kayode (’55-’89) een Nigeriaanse fotograaf die zich o.a. bezighield met de emancipatie van de zwarte homocultuur. Z’n werk heeft connecties met dat van Diana Blok en Marlo Broekmans uit dezelfde tijd. Jezelf ontdekken door foto’s te maken was toen een trend. Veel mystieke symboliek.
Knullige klapcameraatjes hoorden daar niet bij. Ik zie het eerder als een boodschap om zo’n machogevoel belachelijk te maken. Fani-Kayode had ook een moderner, indrukwekkender toestel kunnen gebruiken. De viriliteit blijft natuurlijk, maar dat hoort bij mannelijke sexualiteit. Ik denk dat, net als Erwin Olaf toen, daar ook het fijne van wilde weten. Of hij akkoord was gegaan met het gebruik van deze foto is iets anders, omdat hij bij de publicatie al dertig jaar dood was.
Ik denk eerder dat bij de uitgever het shockeffect voorop stond. Dat daarvoor een zwart lichaam gebruikt kon worden deed schijnbaar niet terzake. Behoorlijk ‘colonized’, eigenlijk.