Uitverkoop
Dit is een van de lastigste klusjes die ik ken: boeken uitzoeken die verkocht mogen worden. Het is een harde strijd, ik moet eerlijk zijn tegenover mezelf. Welke boeken zal ik niet vaak meer inkijken? Welke kinderen kunnen weg?
Nu zie ik pas hoe het vaker bekijken er niet van kwam. Er zijn anderen tussen geschoven of ik vond ze toch niet zo interessant. Maar het zijn natuurlijk wel allemaal standaardwerken. Ik koop niet anders.
Wat te doen met ‘Landbouw’ uit 1946 van Cas Oorthuys? 144 pagina’s in diepdruk. Ook dit boek straalt ‘Ik-ben-Belangrijk’ uit, bijna een bijbel. Een jaar na de oorlog, Nederland in puin. Het ging nu om dingen die er echt toe deden. Dit was zo’n basis, Nederland is in oorsprong altijd agrarisch geweest*. Om de naoorlogse opbouw te symboliseren, alles zal weer groeien en bloeien, was zo’n kloek boek natuurlijk geheid een bestseller.
Maar het Landbouwschap had hem deze opdracht al in 1940 gegeven. In m’n fantasie had ik Oorthuys net na de oorlog, natuurlijk in een jeep, door het land zien trekken om in allerlei provincies de stand der zaken op het platteland vast te leggen. Maar hij zat in Duitsland om het leven tussen ruïnes te fotograferen en het proces in Neurenberg vast te leggen. Hij stond op twee meter van ex-Rijkscommissaris Seyss-Inquart. Wat zou hij toen hebben gedacht?
Je moet dit boek dus bekijken met een vooroorlogse blik. Zou nostalgie toen al hebben bestaan? Dat lijkt nu zo, maar toen moet het eerder het herhalen van ‘eeuwenoude waarden’ zijn geweest. Ik denk dat altijd terug te zien in de toen populaire categorie voor fotografen: ‘Karakteristieke Koppen’. Zie Martien Coppens!
Maar de fotografen en vormgevers werden in die tijd ook graag geïnspireerd door de vernieuwingsgedachte in Russische propagandafoto’s. De vroege mechanisatie daar voltrok zich toen ook in Nederland. Zo zag de vooruitgang er voor de oorlog uit. Een vleugje beeldrevolutie in een eeuwenoude cultuur. Machines doen hun intrede. Boeren lopen niet meer achter paarden aan, maar zitten achter een bedieningspaneel. Nog nergens melkplassen, boterbergen of stikstof. Alles zou goed komen. Ik denk dat ik ‘Landbouw’ nog maar even hou.
*Omzet Landbouw 2022: 122 miljard Euro.