Huid & Honger
Leestekens aan de muur, mededelingen voor iedereen, ik kan er m’n ogen niet vanaf houden. Iedere boodschap heeft wel weer banden met andere. Links, bij mij om de hoek aan de Boerenwetering. Rechts, een foto van Cas Oorthuys uit de Hongerwinter.
Die foto van Oorthuys ben ik nooit meer vergeten, sinds ik ‘m voor het eerst zag in een multimedia presentatie van Jeroen de Vries op de Dam. De foto van een uitgemergelde vrouw die een broodkorst naar binnen probeert te werken van Oorthuys, ging de hele wereld over met de reizende fototentoonstelling ‘The Family of Man’. Ze heeft dezelfde iconische kwaliteit als ‘Migrant Mother’ van Dorothea Lange. Allemaal oermoeders die lijden.
Maar bij deze foto moet je meer moeite doen om je voor te stellen waarom hij hier een foto van nam. Misschien pure registratie, nu of nooit, krijtletters zijn er maar even.
“Zwarte Handel”, “Honger”, “Eist meer Brood” en “Kut”. Prelude, Thema & Uitleg. Kortere morsesignalen uit de Hongerwinter kan ik me niet voorstellen. Verstomde kreten van uitgehongerde Amsterdammers op een dichtgetimmerde woning. Het is vooral om dat “Kut” dat ik me er bij betrokken voel. Ook toen al het woord der woorden.
Het lijkt wel of hier drie schrijvers bezig zijn geweest. “Eist” doet niet onder voor de eerste beste politieke slogan, dwingend en bescheiden. “Brood” geeft aan dat basisvoedsel al voldoende zou zijn, ze toch echt niet het onderste uit de kan eisen. Maar “Honger” is het hoofdonderwerp. Groot geschreven om aandacht te trekken, een keiharde cliffhanger. “Zwarte handel” krijgt geen verdere uitleg. Het is de hoogste regel, waarschijnlijk ontbrak de kracht om nog verder te schrijven.