Herschikking
Dit is het hoekje voor uitgewerkte beelden in het park Middelheim, bij Antwerpen. Ik bleef wat dralen rond twee bronzen figuren die met iets teveel expressie de koloniale verhoudingen uitdroegen. Een man in uniform en een arabisch geklede grijsaard.
Je gaat er vanuit dat dit ook de opstelling was die de beeldhouwer (Frans Joris) zo had bedoeld. Dat het personeel van het park daar anders over dacht kwam niet bij me op. Nu leek het of de oude man zich verontschuldigend terugtrok, nadat hem duidelijk gemaakt was dat er geweld zou worden gebruikt.
Beide figuren zijn onderdeel geweest van een beeldengroep die gewijd was aan de overwinning op Arabische slavenhandelaren in de Belgisch-Arabische oorlog (1892), dankzij Francis-Ernest-Joseph-Marie Dhanis. Bij de onthulling in 1913 schreef het dagblad Ons Volk Ontwaakt:
“Met omhoog geheven geweer - dat de macht en de moed verzinnebeeldt - aanhoort Baron Dhanis de overgaaf van een Arabisch opperhoofd, dat ootmoedig aan zijne voeten ligt neergeknield. Maar de overwinnaar beteugelt de drift zijner vervoering om, met een beschermend gebaar, de dankbare hulde hem door den vrijgemaakte Afrikaan aangeboden, te ontvangen, in de de vorm van een klein kind, zinnebeeld van de glansrijke toekomst die Kongo tegemoet gaat.”
Deze groep stond op de Zuiderlei en heeft het uitgehouden tot 1950 toen het stadsbestuur besloot dat het monument “plaats moest ruimen voor het autoverkeer”.
Van het geheven geweer rest een stompje dat uit de verte meer een geheven vinger lijkt. Het Arabisch opperhoofd ligt opeens niet meer ootmoedig neergeknield, maar staat en buigt nu en laat dit soort ijzervreters maar even hun gang gaan. Alles zou bij het oude blijven. Wat hebben ze in Afrika te zoeken? Time wil tell, autoverkeer of niet.