Dit boek
Het kan bijna geen toeval zijn geweest, dat op woensdag 24 juni in een vitrine in Amstelveen die prachtig vormgegeven bundel van Hans Sleutelaar en Armando uit 1967 zich aan me opdrong. Een zilveren cover met diepzwarte runetekens: ”SS”. Daarboven in volvette schreeflozen: “de ss | ers“.
Letters met een eenvoudig zakelijk karakter. Kariger kon niet. De metallic cover straalt afstandelijkheid en neutraliteit uit. De ontwerper, Leendert Stofbergen, had het tweede teken van de titel “SS” iets laten zakken. Ik heb dat altijd gezien als een ingreep om niet vast te zitten aan dat beruchte logo. Dit is geen boek dat de nazi ideologie beter maakt, maar uit elkaar haalt.Toen al controversieel.
Meteen gekocht. Voorin staat een opdracht: “Voor mijn oude strijdgenoot Jacob Tervis (?) 9-7-1969 J. Hartman (?)”. De namen zijn niet goed te lezen. Maar het woord “strijdgenoot” geeft te denken. Of toch niet, ik wil er niets mee te maken hebben.
Ik hoop dat het bekijken en bestuderen van alles wat met de nazicultuur te maken had, ooit zonder een erfelijke belasting mogelijk is. Er zullen generaties komen die niet meer weten wie Hitler en iemand als Boris Becker is. Niet uit onwil of dommigheid. Er is andere geschiedenis tussen geschoven.
Omdat ik de tweede wereldoorlog gelukkig niet heb meegemaakt, voel ik me er ook niet mee belast. Dat het een ijkpunt is om goed van kwaad te onderscheiden, heb ik meegekregen van m’n ouders en de cultuur waarin ik ben opgegroeid. Maar ik beschouw het als aangeleerd. Ik wil geen gevoeligheden waar je altijd rekening mee moet houden. Ik blijf liever onafhankelijk.
Dit boek gaf een eerste aanzet om de stem van de andere kant te horen. Een objectieve kijk, doordat de samenstellers acht oud-ss’ers vrijelijk aan het woord lieten. De stijl van Armando en Sleutelaar leest als een soort monologue intérieur van deze nederlandse vrijwilligers. Er zit geen filter tussen, we moeten zelf onze conclusies trekken. Eindelijk los(?)
Hans Sleutelaar is donderdag de 25e juni overleden.