Boeken op het oorlogspad
Finterdun en afgescheurd, vol vlekken en vergeeld. Dit stukje papier maakt het gevoel van schaarste in het verkrijgen van boeken in een oorlog meteen reëel. “This edition of an American book is made available in various countries only until normal free publishing, interrupted by Axis agression, can be reestablished”.
Zo’n tekst leest als een berisping, een onbekende overheid beslist wel wat het beste voor ons is. Of neemt het morele standpunt in dat zij geen deel wil hebben aan wat er zich op het wereldtoneel afspeelt. Omdat de rest van het boek ontbreekt krijgt dit overblijfsel opeens een spookachtige rol. Zat het nou vast aan een echt boekblok? Of was het een voorproefje van een latere uitgave? Het is de cover van een nooduitgave, zoals noodmaatregelen, noodgeld of noodwoningen ook in zware tijden opduiken.
De titel van Hemingway’s boek past daar wel bij: “Voor wie het uur geslagen heeft”. Het plaatje van Miss Liberty maakt het af, nog nooit heeft ze die functie van een licht in de duisternis, zo stevig vertolkt als toen.
“Overseas Editions, inc” staat er onder; dit boek was voor soldaten in het buitenland. Lichtgewicht in je ransel. En tot de bevrijding zou er van een normale kleurige cover geen sprake zijn. Geen feest, geen plezier, geen verleiding of glamour in het ontwerp. Het eenvoudige uiterlijk doet denken aan de sobere typografie van Franse boeken in de vijftiger jaren.
Catawiki: “Overseas Editions were an early publishing venture of the Council on Books in Wartime, a non profit American group made up of publishers, librarians, and booksellers. Its target was as much European civilians as it was Allied soldiers. Each paperbound Overseas Editions was printed in the same format, with a plain cover; they were smaller and lighter than most hardbound books.”
Volgens de Universiteit van Virginia waar men bijna alle boekjes heeft bewaard die zo zijn uitgegegeven, komt deze editie uit 1942. Tachtig jaar, en nog steeds actueel.