7 Oktober
‘s Ochtends 06.30 uur begint de Hamasoverval op Israel, ‘s avonds om vijf over negen is “Lawrence of Arabia” op de televisie te zien. Toeval. In 1962 voor mij een openbaring.
De muziek van Maurice Jarre, de schoonheid van de woestijn en het Arabische verzet tegen de Turkse onderdrukking in de eerste wereldoorlog. Dat alle Arabieren Engels spraken viel me toen niet op, net zoals het ontbreken van enige rol voor vrouwen. Ook het koloniale standpunt, een blanke komt ons redden, was toen niet ongewoon. Aan David Lean’s regie kan je zien hoe een verhaal zich langzaam laat ontvouwen, door veel te herhalen. Of door psychologische ‘verborgen’ details, die je blik kunnen beïnvloeden. Ik heb ‘m zo’n zeventig keer gezien.
In de film hekelt Lawrence het ontbreken van de samenwerking tussen de verschillende Arabische stammen, veroveren ze Damascus en legt Claude Rains als ‘Mr. Dryden’ van ‘the Arabic Bureau’ de gevolgen van het Sikes-Picot verdrag uit, waarmee het Midden Oosten tussen de Fransen en de Engelsen verdeeld werd. Rains had altijd iets deftigs over zich; ik kan nog steeds de keurige, verbeten terughoudendheid in zijn uitleg horen.
Als je kijkt naar de kaarsrechte grenslijnen langs Syrië, Jordanië en Irak zie je nu nog hoe ze dat deden. Linealen over woestijnen, strepen door de bedoeïnencultuur. Syrië kwam onder Frans protectoraat, Palestina was voor de Engelsen. Ordnung muss sein.
Allemaal niet wat Lawrence had gehoopt. In zijn visie had het een nationaal Arabisch thuisland moeten worden.